Niemowlę u logopedy, czyli kilka słów o profilaktyce logopedycznej

Autor : mgr Elżbieta Radkowska

Zazwyczaj do logopedy zgłaszają się rodzice z dzieckiem ,które już mówi ale jego mowa jest albo mało wyraźna, albo niepłynna. Najczęściej niepokój związany z mową dzieci pojawia się u progu szkoły, w tzw. „zerówce”, kiedy 5-6 latek ma już ukształtowane wzorce zarówno pokarmowe, oddechowe, słuchowe a co za tym idzie i artykulacyjne. Tymczasem dla rozwoju mowy najważniejsze są pierwsze trzy lata życia dziecka. Po ukończeniu trzech lat mowa już tylko się doskonali: bogaci się słownik, składnia, fonetyka, morfologia i artykulacja. Jakakolwiek funkcja związana z mową ,zaburzona do trzeciego roku życia nie może już być kształtowana, a jedynie korygowana.

Głównym celem tzw. profilaktyki logopedycznej jest zapobieganie kształtowaniu się nieprawidłowych funkcji pokarmowych, oddechowych, słuchowych już u niemowlęcia, aby w przyszłości mogła prawidłowo rozwijać się artykulacja.

Profilaktyka logopedyczna skierowana jest przede wszystkim do dzieci z tzw. „grupy ryzyka”. Maluchy urodzone za pomocą cesarskiego cięcia, z obniżonym lub wzmożonym napięciem mięśniowym, ciężko lub często chorujące w okresie pierwszych miesięcy życia, z wadami wrodzonymi (np. z rozszczepem wargi i/lub podniebienia), lub mające problem ze ssaniem , połykaniem mogą w przyszłości borykać się z wadami mowy. Zarówno te dzieci , jak i każdy inny maluch, którego mama chce się upewnić , że jego mowa rozwija się bez przeszkód, powinny zgłosić się do logopedy jak najwcześniej.

Pierwsza wizyta u logopedy to przede wszystkim rozmowa z rodzicami. Od rodziców logopeda powinien uzyskać informacje, czy dziecko urodziło się o czasie, w jakim stanie, jak jest karmione, czy przybiera na wadze.

Następnie logopeda ocenia:

• budowę aparatu artykulacyjnego oraz siłę mięśni artykulacyjnych
• poziom dojrzałości funkcji pokarmowych, jak ssanie , połykanie
• tor oddychania ważny dla rozwoju funkcji oddechowo-połykowych
• reakcje na bodźce akustyczne

Podczas pierwszej wizyty logopeda ocenia również wrażliwość twarzy na dotyk. U dzieci urodzonych za pomocą cesarskiego cięcia może utrzymywać się nadwrażliwość twarzy ( również całego ciała) na bodźce. Wiązać to można z faktem ,że maluchom, które tą drogą przyszły na świat nie towarzyszy „przedzieranie się” przez kanał rodny, który to proces w naturalny sposób przygotowuje ciało dziecka do przyjmowania wrażeń dotykowych.

Jeżeli zostaną stwierdzone jakiekolwiek nieprawidłowości logopeda zaleca włączenie odpowiednich ćwiczeń , masaży, które mama może sama wykonywać w domu.

W przypadku dzieci z wadami wrodzonymi ,takimi jak np. rozszczep wargi i/lub podniebienia opieka logopedyczna powinna być włączona jeszcze przed zabiegiem operacyjnym. Dla tych maluszków niezwykle ważna jest ocena wczesnych odruchów twarzy, obserwacja toru oddechowego, właściwy dobór sposobu karmienia, kontrola układania języka w pozycji spoczynkowej. W zależności od stanu i oczywiście potrzeb dziecka już w pierwszych dniach jego życia można wprowadzić odpowiednie ćwiczenia, które przerwane na czas operacji i gojenia, są kontynuowane po zabiegu. Takie postępowanie ma na celu przygotowanie dziecka do podjęcia trudnej umiejętności jaką jest prawidłowa mowa.